W stronę kultury "wartości" - zrozumienie wartości grupy

Co ma wspólnego niszczenie lasów z projektami IT? Istnieje bardzo ciekawe badanie odnośnie tego pierwszego zagadnienia, które powinno wymusić ciekawe przemyślenia odnośnie naszego IT - i co najważniejsze pokazać jasno, że kierunek samoorganizacji jest słusznym kierunkiem towarzysze!

Eksperyment był zorganizowany przez ekonomistkę Elinor Ostrom i odbył się w 1994 roku. Początek jest niepozorny :

• Mamy ośmiu studentów
• Każdy ma 25 żetonów (które mają być po eksperymencie zamienione na prawdziwe pieniądze)
• Żetony inwestować można na dwóch rynkach
  • Rynek pierwszy oferuje stały mały zysk
  • Rynek drugi jest ciekawszy. Inwestując w ten rynek zyskujemy wiele - ale jest jedno ale - im więcej osób inwestuje w ten rynek tym mniejszy zysk otrzymujemy, aż w pewnym momencie inwestycje zaczynają przynosić straty

Być może jeszcze nie widać naturalnego powiązania z gównem w projektach IT ale to nic nie szkodzi. Sytuację pomogą zrozumieć nam mamuty ( a w zasadzie ich mięso)

Jak się robiło projekty 10 000BC

Wesoła gromadka jaskiniowców liczy 5 osobników. Biegaja oni codziennie na polowanie i starają się kamieniem czy dzidą trafić mamuta. Nawet jeśli pomiędzy naszymi jaskiniowcami istnieją jakieś różnice w zdolnościach myśliwskich to i tak intuicyjnie wiedzą, że polując w grupie każdy z nich ma większe szanse zasnąć dziś z pełnym brzuchem.

Mamut jest dosyć nieprzewidywalny. Nie da się zrobić wykresu Gantta z planem polowania. Roadmapa też zbytnio się nie przydaje. W całym procesie jest dużo miejsca na przypadkowość i szczęście/nieszczęście. Tego dnia Mamuta upolował akurat Roman. Teoretycznie to Roman powinien dostać awans... znaczy największy kawał mięsa (całego mamuta i tak nie zje). Ale Roman jeszcze nie był na szkoleniu managerskim i intuicyjnie przeczuwa, że za jakiś czas to on będzie miał mniej szczęścia i będzie potrzebował pomocy swoich towarzyszy. Postanawia się równoprawnie podzielić mięsem (chociaż sam zatrzymał dla siebie kieł żeby mieć +5 do lansu we wiosce - 100tys lat później jego potomkowie będą w tym celu używać certyfikatów).

Pytanie czy Roman postępuje rozsądnie dzieląc się mięsem ze wszystkimi. Wiesiek już raz go uratował od głodu gdy ten miał skręconą nogę ale z sprawa z Bytomirem wygląda inaczej. Bytomir ostatnio jakośnic nie upolował. Niby coś tam biegał ale nic z tego nie wynikało. Roman ma dylemat czy robi aby na pewno dobrze dzieląc się mięsem z Boromirem. Ponieważ system karny jeszcze się nie rozwinął w wiosce Romana, więc nie wie on, że dylemat, który przeżywa to dylemat więźnia...

Dylemat więźnia - symulacja w scali

Jeśli ktoś nie słyszał to dylemat więźnia to coś takiego : Złapano dwóch więźniów - jeśli obydwoje milczą - dostają 6 miesięcy , jeśli obydwoje sypią - to dostają po 2 lata a jeśli jeden sypie a drugi milczy to ten co sypał wychodzi na wolność a milczący dostaje 5 lat.

\	X	Y
X	6 miechów	5 lat
Y	0	2 lata

Więźniowie tak jak i nasi jaskiniowcy mogą przyjąć pewne taktyki. Poniżej mała wypocona symulacja w scali, która powinna pomóc zrozumieć pewne konsekwencje wyborów

 
class Caveman(val id: Int) {
  private var value = 10;

  def updateValue(addition: Int) = { value = value + addition }

  override def toString = id + " : " + value
}

Każdy jaskiniowiec zaczyna grę z określoną ilością "wartości". Wartości będzie przybywać lub ubywać w zależności od przyjętej strategii interakcji. Zdefiniujmy dwa typy interakcji

 
abstract class Interaction() {
  def result(otherResponse: Interaction): (Int, Int)
}

object Positive extends Interaction {
  override def result(otherResponse: Interaction): (Int, Int) = {
    otherResponse match {
      case Positive => (2, 2)
      case Negative => (-5, 5)
    }
  }
}
object Negative extends Interaction {
  override def result(otherResponse: Interaction): (Int, Int) = {
    otherResponse match {
      case Positive => (5, -5)
      case Negative => (-2, -2)
    }
  }
}

\	Positive	Negative
Positive	2	-5
Negative	5	-2

Więc jeśli obydwaj jaskiniowcy współpracują zyskują wartość 2. Jeśli obydwoje się próbują oszukać tracą 2. Zaś jeśli jeden wydyma drugiego to ten pierwszy otrzymuje nagrodę 5 a drugi karę -5. Jak więc zagrają nasi jaskiniowcy? Na początek mają do wyboru dwie strategie

 
abstract trait InteractionStrategy {
  protected val interactionHistory = Map[Int, Interaction]()
  val id: Int
  def interact(other: InteractionStrategy): (Int, Int)
  def interactionType(cavemanID: Int): Interaction
}

trait Naive extends InteractionStrategy {
  override def interactionType(cavemanID: Int) = Positive

  override def interact(other: InteractionStrategy): (Int, Int) = {
    Positive.result(other.interactionType(this.id))
  }
}

trait Aggresive extends InteractionStrategy {
  override def interactionType(cavemanID: Int) = Negative

  override def interact(response: InteractionStrategy): (Int, Int) = {
    Negative.result(response.interactionType(id))
  }
}

Strategia Naiwna zawsze oczekuje współpracy a strategia Negatywna zawsze chce wydymać partnera.

 

 def main(args: Array[String]): Unit = {
    val hungerValue = -1
    val caveman1 = new Caveman(1) with Naive
    val caveman2 = new Caveman(2) with Naive
    val caveman3 = new Caveman(3) with Naive
    val caveman4 = new Caveman(4) with Naive
    val caveman5 = new Caveman(5) with Naive

    val group = List(caveman1, caveman2, caveman3, caveman4, caveman5)

    for (i <- 1 to 10; firstCaveman <- group; secondCaveman <- group if firstCaveman.id != secondCaveman.id) {
      val interactionResult = firstCaveman.interact(secondCaveman)
      firstCaveman.updateValue(interactionResult._1)
      secondCaveman.updateValue(interactionResult._2)

      firstCaveman.updateValue(hungerValue)
      firstCaveman.updateValue(hungerValue)
    }

    group.foreach(println(_))
  }

Uwagi i wnioski do sprawozdania

Na początek niech każdy jaskiniowiec reprezentuje naiwną strategię - zaczynamy od wartości=10.

1 : 90
2 : 90
3 : 90
4 : 90
5 : 90

Całkiem nieźle - w trakcie 10 rund i interakcji każdego z każdym nasi jaskiniowcy zyskali po 80 jednostek wartości. No ale co gdy w końcu pojawi się ktoś kto zechce dymać frajerów?

    val caveman1 = new Caveman(1) with Naive
    val caveman2 = new Caveman(2) with Aggresive
    val caveman3 = new Caveman(3) with Naive
    val caveman4 = new Caveman(4) with Naive
    val caveman5 = new Caveman(5) with Naive

1 : -50
2 : 330
3 : -50
4 : -50
5 : -50

No i wydymał ich - koniec snów o Utopii - co się stanie jak coraz więcej osób przyjmie taką postawę?

    val caveman1 = new Caveman(1) with Naive
    val caveman2 = new Caveman(2) with Aggresive
    val caveman3 = new Caveman(3) with Naive
    val caveman4 = new Caveman(4) with Aggresive
    val caveman5 = new Caveman(5) with Naive

1 : -190
2 : 190
3 : -190
4 : 190
5 : -190

Frajerzy są coraz bardziej dymani ale z drugiej strony cwaniacy muszą się dzielić zyskiem. A co gdy każdy przycwaniaczy?

    val caveman1 = new Caveman(1) with Aggresive
    val caveman2 = new Caveman(2) with Aggresive
    val caveman3 = new Caveman(3) with Aggresive
    val caveman4 = new Caveman(4) with Aggresive
    val caveman5 = new Caveman(5) with Aggresive

1 : -230
2 : -230
3 : -230
4 : -230
5 : -230

Nasza populacja wymarła. Okazuje się, że bycie kimś naiwnym opłaca się gdy wszyscy są naiwni. Z drugiej strony bycie cwaniakiem opłaca się najbardziej wśród frajerów. Miałem kiedyś kolegę, który jeździł na mecze i napierdalał kogo się da. Opowiadał, że raz na meczu pucharowym grali gdzieś na wsi i tam miejscowi przywitali ich z uśmiechem chlebem i solą na zawodach. No i ci z widzewa się cieszyli, że w 20 wpie***olili tam 100 osobom. Etyka postępowania była zakorzeniona tak w jednych jak i w drugich. Wielu ludzi, którzy ustanawiają procedury w korporacjach błędnie zakładają, że ludzie przyjmują strategie logicznie i świadomie - dlatego procesy i procedury lubią nie działać - ale o tym za chwilę. Zobaczmy inną ciekawą strategię.

Tit for tat

Tit for tat w spełnia jedno prawoo - "czyń bliźniemu swemu co on tobie uczynił" - w kodzie to będzie wyglądało mniej więcej tak :

trait TitForTat extends InteractionStrategy {
  override def interactionType(cavemanID: Int): Interaction = {
    interactionHistory.get(cavemanID).getOrElse(Positive)
  }

  override def interact(response: InteractionStrategy): (Int, Int) = {
    val otherInteraction = response.interactionType(id)
    val interactionResult = interactionType(response.id).result(response.interactionType(id))
    interactionHistory.put(response.id, otherInteraction)
    interactionResult
  }
}

Tutaj kod robi się bardziej skomplikowany (chociaż nie wiem czy tylko dlatego, że strategia jest bardziej złożona czy dlatego, że dopiero raczkuję w scali). Tutaj nie ma przebaczenia - pamiętamy co nam zrobili inni i odwdzięczamy się im tym samym. Strategia wydaje się być idealna - będziemy niszczyć cwaniaków i współpracować z tymi, którzy chcą współpracować. Zobaczmy.

    val caveman1 = new Caveman(1) with Naive
    val caveman2 = new Caveman(2) with TitForTat
    val caveman3 = new Caveman(3) with Naive
    val caveman4 = new Caveman(4) with Naive
    val caveman5 = new Caveman(5) with Naive

1 : 90
2 : 90
3 : 90
4 : 90
5 : 90

To było do przewidzenia - wszyscy współpracują

    val caveman1 = new Caveman(1) with Naive
    val caveman2 = new Caveman(2) with TitForTat
    val caveman3 = new Caveman(3) with Naive
    val caveman4 = new Caveman(4) with Aggresive
    val caveman5 = new Caveman(5) with Naive

1 : -50
2 : 7
3 : -50
4 : 197
5 : -50

Cwaniak ma się dobrze ale TitforTat przetrwał jednocześnie wspierając współpracę.

    val caveman1 = new Caveman(1) with TitForTat
    val caveman2 = new Caveman(2) with TitForTat
    val caveman3 = new Caveman(3) with Naive
    val caveman4 = new Caveman(4) with Aggresive
    val caveman5 = new Caveman(5) with TitForTat

1 : 7
2 : 7
3 : -50
4 : -62
5 : 4

Przy trzech TitforTat cwaniak został spacyfikowany ale nie ma jeszcze widocznego zysku. Zwiększmy trochę gromadę.

    val caveman1 = new Caveman(1) with TitForTat
    val caveman2 = new Caveman(2) with TitForTat
    val caveman3 = new Caveman(3) with TitForTat
    val caveman4 = new Caveman(4) with Aggresive
    val caveman5 = new Caveman(5) with TitForTat
    val caveman6 = new Caveman(6) with TitForTat
    val caveman7 = new Caveman(7) with TitForTat
    val caveman8 = new Caveman(8) with TitForTat

1 : 67
2 : 67
3 : 67
4 : -333
5 : 64
6 : 64
7 : 64
8 : 64

No i cwaniak jest totalnie zmasakrowany a grupa kwitnie. Gdzie jest haczyk? haczyk jest w tej linijce kodu :

interactionHistory.get(cavemanID).getOrElse(Positive)

Ta implementacja TitForTat zakłada optymistyczny początek - a co jeśli np. zaczynamy z kimś współpracę i źle odczytamy jego intencje?

interactionHistory.get(cavemanID).getOrElse(Negative)

    val caveman1 = new Caveman(1) with TitForTat
    val caveman2 = new Caveman(2) with TitForTat
    val caveman3 = new Caveman(3) with TitForTat
    val caveman4 = new Caveman(4) with Aggresive
    val caveman5 = new Caveman(5) with TitForTat
    val caveman6 = new Caveman(6) with TitForTat
    val caveman7 = new Caveman(7) with TitForTat
    val caveman8 = new Caveman(8) with TitForTat

1 : -410
2 : -410
3 : -410
4 : -410
5 : -410
6 : -410
7 : -410
8 : -410

Totalna rozpierducha. Czy można coś dalej z tym zrobić? Przydałoby się dać jakoś druga szansę spróbować szukać porozumienia. Okazuje się, że istnieje dosyć prosta strategia, która jest w stanie przeskoczyć ten problem ale istnieje też jeden mały warunek...

Entering Pavlov

Z tego co zrozumiałem chodzi o innego Pavlova niż tego do psa. Idea strategi Pavlova jest prosta - jeśli nie zyskałeś nic w tej interakcji to następnym razem spróbuj czegoś innego.

Taktyka wygląda tak (TitforTat cały czas ustawione na negatyw) :

trait Pavlov extends InteractionStrategy {

  override def interactionType(cavemanID: Int): Interaction = {
    interactionHistory.get(cavemanID).getOrElse(Negative)
  }

  override def interact(response: InteractionStrategy): (Int, Int) = {
    val otherInteraction = response.interactionType(id)
    val myInteraction = interactionType(response.id)
    val interactionResult = interactionType(response.id).result(response.interactionType(id))
    updateHistory(response, myInteraction, interactionResult)
    interactionResult
  }

  def complementaryInteraction(interaction: Interaction) = {
    interaction match {
      case Positive => Negative
      case Negative => Positive
    }
  }

  private def updateHistory(response: InteractionStrategy, myInteraction: Interaction, interactionResult: (Int, Int)): Option[com.wlodar.virtues.Interaction] = {
    if (interactionResult._1 > 0)
      interactionHistory.put(response.id, myInteraction)
    else
      interactionHistory.put(response.id, complementaryInteraction(myInteraction))
  }
}

    val caveman1 = new Caveman(1) with TitForTat
    val caveman2 = new Caveman(2) with TitForTat
    val caveman3 = new Caveman(3) with TitForTat
    val caveman4 = new Caveman(4) with Pavlov
    val caveman5 = new Caveman(5) with TitForTat

1 : -155
2 : -155
3 : -155
4 : 34
5 : -151

Nie zadziała to tylko w jednym przypadku - jeśli TitForTat nie zajęły się cwaniakami

    val caveman1 = new Caveman(1) with Pavlov
    val caveman2 = new Caveman(2) with Aggresive
    val caveman3 = new Caveman(3) with Pavlov
    val caveman4 = new Caveman(4) with Pavlov
    val caveman5 = new Caveman(5) with Pavlov

1 : -197
2 : 50
3 : -187
4 : -177
5 : -167

Między podsumowanie

Wygląda na to, że najlepiej dla grupy będzie gdy najpierw odpowiednia liczba osób przyjmie strategie TitForTat by wyeliminować cwaniaków a następnie zmienią rolę na bardziej "pro-współpracującą".

Ok co mamy :

• Eksperyment z żetonami - do tego jeszcze wrócimy
• Podział dóbr wspólnych stanowił podstawę przetrwania struktur pierwotnych
• W przypadku interakcji możemy przyjąć wiele strategii - to co tutaj opisałem to jedynie amatorskie muśnięcie po teorii gier
• Wraz z ewolucja systemu zmienia się skuteczność poszczególnych ról

No i ważne pytanie - czy współpracę mamy we krwi czy raczej jest to coś sztucznie wytworzonego?

Cialdini i Teoria wpływu na ludzi

http://lubimyczytac.pl/ksiazka/66811/wywieranie-wplywu-na-ludzi-teoria-i-praktyka - to pozycja, którą podnieca się masa wanna-be managerów od pralek wydobywających z niej pseudotechniki wpływu i pseudo-zarzadzania. Co nie zmienia faktu, że książka jest w istocie swoistą skarbnicą wiedzy psychologicznej. Pamiętam kiedy pierwszy raz ja przeczytałem miałem tzw. moment "brainfuck" - "Jakim to ku*wa prawem moje zachowania kontrolują jakieś instynkty?".

A jednak. Książka porusza kilka ciekawych "praw" (zasada autorytetu - to trzeba zneutralizować jak najszybciej jeśli chce się eksplozji kreatywności w zespole). Jednym z nich jest Zasada wzajemności - która to tłumaczy dlaczego w tesco stoją sobie młode laski zapraszając na degustację. Jednym ze słynnych przypadków wspomnianych w książce jest akcja Hari kriszna (czy jak to się tam pisze) z dawaniem kwiatków na lotnisku i oczekiwaniem w zamian datku. Co by nie mówić zasada wzajemności a w zasadzie zasada współpracy jest zakorzeniona w ludziach i więle technik manipulacyjnych ją wykorzystuje.

Zresztą nie tyczy się to tylko ludzi. W książce "Origins of virtue", której okładka powinna być widoczna po lewej stronie, znajduje się masa przykładów ze świata zwierząt. Nietoperze, które pamiętają jaki osobnik podzielił się z nimi jedzeniem, poprzez małpy wchodzące w sojusze a kończąc na delfinach. I to jest ciekawy przykład zawarty w książce bo według autora istnieje podgatunek delfina o bardzo rozwiniętej strukturze społecznej (i relatywnie rozwiniętym mózgu). Osobniki tego gatunku nie tylko pamiętają, które jednostki z nimi dobrze współpracowały ale generalnie które grupy jako takie przysłużyły im się pomocą. A wynik współpracy też jest ciekawy bo polega na pomocy przy porywaniu i gwałceniu samic delfinów. To taki ukłon w kierunku tych co to mówią, że ludzie są źli a królestwo zwierząt to utopia.

Ok czyli mamy taki oto obraz : współpraca to naturalny stan grupy ale co jakiś czas pojawi się cwaniak ze strategią eksploatacji zasobów grupy. I ludzie wymyślili prawo aby temu przeciwdziałać - czy prawo działa? Na pewnow pewnych przypadkach może działać lepiej.

Cwaniak aka Free Rider aka Wesoły Czesiek i problem "wspólnego pastwiska"

W 1968 niejaki ekolog Garrett Hardin opisał następujący problem - mamy ogólnie dostępne pastwisko - gdy każdy z mieszkańców wsi będzie maksymalizował swój zysk i wypasał wszystkie swoje krowy to trawa nie odrośnie i wszyscy stracą. W tym przypadku najlepiej wyjdzie jedna osoba, która łamie reguły podczas gdy inni ich przestrzegają.

Więc może ustalić odgórne prawa, które będą przestrzegane i wszystko będzie super. Jedna osoba wypasa jedną krowę i już. I dupa - zdjęcie obok przedstawia przykład przestrzegania prawa. To okolice dworca PKP Widzew. Generalnie tam leży masa śmieci i jakoś ludzie mają w dupie prawo. I może jakieś trole beda mówić, ze to tylko w Polsce ale wspomniana na samym początku Elinor Ostrom twierdziła inaczej. (Zresztą w książce "Origins of virtue" można znaleźć masę przykładów z całego świata jak nacjonalizacja dóbr wspólnych doprowadziła do ich masowej eksploatacji)

Przypomnijmy zasady eksperymentu :

• Mamy ośmiu studentów
• Każdy ma 25 żetonów (które mają być po eksperymencie zamienione na prawdziwe pieniądze)
• Żetony inwestować można na dwóch rynkach
  • Rynek pierwszy oferuje stały mały zysk
  • Rynek drugi jest ciekawszy. Inwestując w ten rynek zyskujemy wiele - ale jest jedno ale - im więcej osób inwestuje w ten rynek tym mniejszy zysk otrzymujemy, aż w pewnym momencie inwestycje zaczynają przynosić straty

Jest to symulacja eksploatacji pastwiska. Gdy tylko jedna osoba to robi zyskuje ale gdy więcej osób zaczyna brać w tym udział tracą wszyscy. Eksperyment był bardzo ciekawy i można o nim sobie poczytać więcej :

• link1
• link2

Wnioski z eksperymentu

• Gdy studenci inwestowali niezależnie bez komunikacji - osiągnęli 21% możliwego zysku
• Gdy pozwolono im się komunikować 55% - przy jednej komunikacji , 73% - przy nielimitowanej komunikacji
• 37% - gdy zabroniono komunikacji ale postawiono jakieś odgórnie narzucone zasady karania free riderów- czyli tych którzy ciągle inwestowali w drugi rynek
• I uwaga! Gdy studenci mogli komunikować się dowolnie i mieli możliwość opracowania swoich własnych zasad kar - 93%!

Wniosek jaki wysnuła Ostrom - był następujący : Problemy dóbr wspólnych należy rozwiązywać lokalnie i pozostawić moc (uwaga ważne słowo) samo organizacji w społecznościach lokalnych. A tak po ludzku - Jest sobie małą wieś z jeziorkiem i jak jeden Żdzichu postanowi wywalić swoje śmieci do jeziorka to przecież lokalna społecznosć go spacyfikuje za zaśmiecanie ich jeziorka. właśnie "ich" jeziorka. Badania Ostrom pokazały, że po nacjonalizacji jeziorka ludzie pomału zaczną mieć to wszystko w dupie

Wnioski dla IT

I teraz poprzez analogię. Mamy sobie projekt IT, który jest oficjalnie własnością firmy. Firma sankcjonuje prawa, które są tak naprawdę ogólnikami "dbać o jakość", "dbać o dobro projektu". Można kontrolować każdy aspekt życia projektu podobnie jak można patrolować 24/7 każdy hektar lasu policyjnym helikopterem. Ani jedno ani drugie nie jest efektywne.

Przekazanie teamowi własności do projektu (oczywiście nie prawnej własności ale wykonawczej - czyli jakiej użyć technologii, jakiego repo itd) to początek. Inną kwestia jest edukacja. Jeśli np. Mamy populację kaczek, która jest traktowana jako własność lokalnej społeczności i faktycznie społeczność się nią opiekuje ale nie wie, że kaczek nie można karmić chlebem (słyszałem, że to im pęcznieje tam w brzuchu i zdychają) to pomimo, że każdy wykazuje strategię dobra ogółu to dojdzie do tragedii poprzez brak wiedzy. Podobnie gdy np. team nie rozumie konsekwencji wyboru konkretnej technologii wtedy potrzebuje zewnętrznej wiedzy - ale nie mylić tego z zewnętrznym kontrolowaniem!

To trochę tak jak przypadek kolesia, o którym ostatnio czytałem. Nie pamiętam nazwiska ale generalnie chodziło o to, ze w latach 70 poprzedniego wieku pojechał do wietnamu edukować ludzi w zakresie racjonalnego żywienia. Zamiast narzucać rozwiązania znalazł rodziny, które już być może nieświadomie respektowały reguły poprawnego żywienia i zadbał o to aby poprzez te rodziny odbyła się edukacja większej populacji. W korpo to by odbyło się poprzez zwołanie meetingu i wystosowanie nowych praw i regulaminów co w praktyce średnio działa. Kiedyś był u nas koleś, który chciał na siłę wprowadzić scalę - jedyne co mu się udało to skutecznie obrzydzić każdemu ten język. Kluczem tutaj jest racjonalna edukacja a nie nacisk.

Przekazanie mocy zespołowi może rozwiązać problem free riderów w grupie - czyli takich małych opierdalaczy gdy team pracuje - (no chyba, że wszyscy są nerdami jaskiniowymi i pojawi się jeden cwaniaczek z wysokim EQ - problem jaki może wyniknąć w przypadku tzw. zjawiska naturalnego lidera). Problem gdy grupa działa w narzuconej strukturze hierarchii i free riderem okaże się tzw manager czy tzw. lider. Tutaj nawet nie chodzi o opierdalanie się ale o maksymalizowanie zysków własnych kosztem grupy. Czyli np. wymuszanie na ludziach napieprzania po nocach dla realizacji jakiegoś nierealnego deadlinu. Manager ma premie, kod jest zjebany a ludzie wypaleni - jeśli to nie jest projekt z cyklu "tych złotych" to długookresowo firma traci.

Dodatkowe linki

• http://en.wikipedia.org/wiki/Prisoner's_dilemma
• http://www.cato.org/publications/commentary/see-world-elinor-ostrom
• http://reason.com/archives/2009/10/12/elinor-ostrom-on-the-the-marke
• http://en.wikipedia.org/wiki/Tragedy_of_the_commons